Thực đơn
Shinsengumi
Ở thời kỳ đỉnh cao, Shinsengumi có khoảng 300 thành viên. Học là những nhóm samurai đầu tiên dưới thời Tokugawa cho phép những người không có nguồn gốc samurai như nông dân, thương nhân tham gia. Trước đó, Nhật Bản có một hệ thống cấp bậc khắt khe. Rất nhiều người gia nhập nhóm với khao khát được trở thành samurai và được tham dự vào các sự kiện chính trị. Tuy vậy, có quan niệm sai lầm rằng phần lớn các thành viên của Shisengumi đến từ các đẳng cấp không phải samurai. Trong số 106 thành viên Shinsengumi (trong số 302 thành viên vào thời điểm đó), có 87 samurai, 8 nông dân, 3 thương nhân, 3 bác sĩ, 3 thầy tu, và 2 thợ thủ công. Khá ít chỉ huy, ví dụ như Yamanami, Okita, Nagakura, và Harada, sinh ra trong gia đình samurai.
Điều kiện gia nhập đội không hạn chế thân phận và tuổi tác, miễn là người vào đội phải có sức khỏe tráng kiện cùng ý nguyện tận trung báo quốc.[11] Cộng thêm việc kiểm tra kỹ năng thực sự.[12][13] Tuy nhiên, đối với những người đã kết hôn thì điều kiện bắt buộc là nơi ở phải cách xa trên 10 lý (khoảng 40km) tính từ trụ sở đồn Mibu. Cũng bởi vì Shinsengumi được xây dựng dựa theo chế độ trại huấn luyện tập trung chỉ dành riêng cho nam giới, hàm ý rằng quy định này nhằm ngăn ngừa những thành viên ở gần vợ con đến mức không sẵn lòng tự nguyện tuân theo mệnh lệnh đề ra. Chỉ khi cán bộ được thăng chức thì mới được phép rước cả gia đình gồm vợ con cùng thê thiếp lên Kyoto.
Theo như lời Kabuto Kuninori, võ sĩ phiên Kuwana, người từng giao lưu với Shinsengumi đương thời cho biết thì những ai mới vào đội sau một thời gian nhất định đều phải trải qua một đợt dùng thử gọi là Katōshi, tức những tân binh bị buộc phải thực hiện các cuộc tấn công trong đêm tối nhằm thử nghiệm tính can đảm, người nào lộ vẻ nhát gan đều bị trục xuất ngay lập tức.[14]
Shinsengumi là một cơ quan cảnh sát đúng nghĩa, chuyên hoạt động tại Kyoto với nhiệm vụ chính là đảm bảo an ninh trật tự, tuần tra khu vực xung quanh kinh thành, tiến hành truy đuổi, lùng bắt những chí sĩ phái đảo Mạc cùng những lãng sĩ bất hợp pháp thường quấy nhiễu dân lành.
Chịu ảnh hưởng từ nhiều tác phẩm hư cấu sẽ được nhắc sau, từ việc giết hại nhiều lang sĩ đã khiến Shinsengumi để lại ấn tượng xấu của một tập đoàn giết người không nương tay, trên thực tế lthì họ đều tuân theo nguyên tắc bắt giữ (chủ yếu là bắt sống) đối phương, với những phạm nhân ra sức kháng cự đến cùng đều bị giết chết trong trường hợp không thể bắt giữ được.[15] Nhất là trận ác chiến trong sự kiện Ikedaya nổi tiếng, ban đầu vì số kẻ địch quá nhiều nên cả nhóm đổi sang trận chiến theo phương châm chém giết, khi đội của Hijikata tới kịp lúc giúp cho Shinsengumi giành được lợi thế, liền đổi sang phương châm bắt sống.[16][17] Sau sự kiện này, dựa theo báo cáo của Kondō Isami cho biết kết quả trận chiến: giết 7 tên, bị thương 4 tên, bắt sống 23 tên.[18]
Khu vực do Shinsengumi phụ trách nay là quận Fushimi, Gion thuộc phố Kanrakugai,[19] cùng hơn 1000 quân tinh nhuệ của phiên Aizu canh gác ở khu Gose và phố Kanchōgai, xung quanh được củng cố thêm 500 quân thuộc đội Mikaigumi xuất thân từ gia thần Mạc Phủ. Từ trước đến giờ công việc duy trì trị an đều do hai cơ quan Shishodai và Machibugyō nắm giữ. Do tuân theo sự quản lý từ tổ chức khác, nên ít khi Shinsengumi phá rối sự quản lý với lý do bỏ trốn của lang sĩ.
Trong các bộ phim điện ảnh và phim truyền hình, Shinsengumi nhiều lần được trình chiếu với dáng vẻ của một tập đoàn tuần tra hiên ngang dẫn đầu với lá cờ chữ Thành tung bay phấp phới, dù không có tài liệu nào ghi chép về sự chứng kiến này,[20] cho đến nay dáng vẻ cụ thể của việc tuần tra vẫn chưa đoán được.
Shinsengumi chủ yếu chú trọng vào võ thuật Nhật Bản (đặc biệt là kiếm thuật),[21] Năm 1865 (Keiō nguyên niên) họ cho lập thầy dạy các môn như kích kiếm, nhu thuật, văn học, pháo binh, cưỡi ngựa, thương thuật nhằm nâng cao sức chiến đấu cho các thành viên. Tuy nhiên, quá trình hoạt động như thế nào đến nay vẫn không rõ.[13]
Cục trưởng Kondō Isami, Phó Cục trưởng Hijikata Toshizō và Đội trưởng đội 1 Okita Sōji được xem là những đại biểu cho kiếm khách của dòng Tennen Rishin (Thiên Nhiên Lý Tâm), một dòng kiếm thuật khá nổi tiếng trong Shinsengumi, ngoài ra một số thành viên trong đội còn sử dụng các dòng kiếm thuật khác như Shindō Munen (Thần Đạo Vô Niệm) và Hokushin Ittō (Bắc Thần Nhất Đao), tuy không bì được so với Tennen Rishin của Shinsengumi,[22] trong 7 thầy dạy kiếm thuật thì có một người thuộc dòng Tennen Rishin (Okita Sōji). Vì không có hình thức luyện tập nào khác trong thời gian vào đội lẫn trường phái, việc rèn luyện chỉ giới hạn ở hình thức dùng kiếm tre (shinai) tập đánh hằng ngày. Với trường hợp có biểu hiện hơi quá khích trong luyện tập, Shinsengumi sẽ chuyển sang đồn trú ở khu Yagiki Saburō trong dinh Yagitei, nhằm canh chừng những kẻ tỏ ý chống đối.
Việc luyện tập diễn ra khá gắt gao, theo lời của Yagitame Saburo ở dinh Yagitei mà Shinsengumi đồn trú cho biết, chính ông đã thấy những thành viên của Shinsengumi không hề bỏ chạy khi bị kẻ thù hạ gục. Ví dụ như trong trường hợp này, lúc mà Kondō Isami và Serizawa Kamo ngồi ở chỗ cao nhiều lần trông thấy Hijikata Toshizō mặc giáp phục luyện tập tới mức đổ mồ hôi như suối thì liền la lên nhè nhẹ thôi.[23]
Nhằm tăng cường sức mạnh của tổ chức, Shinsengumi quyết định cho lập chức vụ phụ trách, tạo nên hệ thống mệnh lệnh chỉ huy. Chiến thuật này chủ yếu trông vào số lượng thành viên đông đảo, dễ khống chế và bao vây tập thể kẻ thù. Ví như trường hợp chuẩn bị tới 34 thành viên đồng minh đối đầu 8 người của địch trong sự kiện Sanjō Seisatsu, rồi 35 người đối đầu 7 người phe địch, tập kích 6 người trong sự kiện Abura Kōji.[24] Hơn nữa,việc ấn định sớm sự thay đổi luân phiên người đột nhập vào tử phiên là nhằm đề phòng sự lo sợ tất yếu khi xảy ra các sự kiện đột nhiên.
Để thực hiện việc huấn luyện hỏa khí, Shinsengumi thường yêu cầu các thành viên phải đáp ứng yêu cầu về võ thuật Nhật Bản ở mức thượng thừa,[25] tất nhiên họ chỉ giới hạn hoạt động duy trì trị an tại Kyoto. Như trường hợp một số thành viên của Shinsengumi đã nổ súng ở cự ly gần vào 6 tên lính đến từ Miyakonojo khi đang trinh sát cho Phụng Hành sở Fushimi ngay trước khi mở màn cuộc chiến Mậu Thìn, kiểu bắn trúng một phát khiến địch quân đã vội bỏ chạy, chứng tỏ mức độ rèn luyện của các thành viên Shinsengumi khá cao.[26]
Tuy vậy, Shinsengumi cũng chịu thất bại khi đối đầu bằng kiếm với thứ vũ khí mới của quân Tân chính phủ tại trận Toba Fushimi trong chiến tranh Mậu Thìn, như Hijikata đã nói: "dù thứ vũ khí này không thế địch nổi với pháo và súng, nhưng tôi vẫn chưa từ bỏ việc cầm kiếm với thương một lần trong đời".[27][28] Về sau, do quân đội Cựu Mạc Phủ du nhập loại hình huấn luyện quân mới theo kiểu Pháp, khiến cho các thành viên Shinsengumi từ bỏ hẳn lối đánh cận chiến truyền thống chuyển sang chiến thuật súng ống hiện đại kiểu Tây phương.
Thành viên của Shinsengumi dễ nhận biết trong trận đánh vì đồng phục đặc biệt của họ. Theo lệnh của Cục trưởng Shinsengumi Serizawa Kamo, đồng phục tiêu chuẩn bao gồm haori may theo kiểu dandara (một loại áo khoác ngoài kiểu Nhật, chỉ được toàn đội sử dụng được một năm sau đó mới bỏ hẳn) và hakama xen lẫn kimono, với một dây thừng trắng nhỏ gọi là tasuki vắt qua ngực và thắt ở đằng sau. Chức năng của tasuki ngắn tay áo của kimono ảnh hưởng đến di chuyển của cánh tay. Haori kiểu dandara nằm trong cán áo haori từng được 47 võ sĩ Akō mặc khi tiến hành vụ đột kích vào dinh thự của Kira Yoshihisa vào thời Edo. Bộ đồng phục độc nhất vô nhị rõ ràng nhất là ở haori, có màu asagiiro (浅葱色 (‘’Thiển Thông Sắc’’), hay màu xanh nhạt, nhưng cũng hơi vàng nhạt), asagiiro còn là màu của bộ kamishimo được mặc khi võ sĩ thực hiện seppuku (mổ bụng). Cánh tay haori được cắt tỉa các đường viền núi màu trắng, dẫn đến một vẻ ngoài thật hào nhoáng, không giống như màu xám, đen, nâu thường thấy trong trang phục samural.
Căn cứ theo lời ghi chép cuối cùng của một nhân chứng từng mặc đồng phục Shinsengumi vào lúc xảy ra sự kiện Ikedaya, cho biết trang phục của từng đội viên khi anh ta tận mắt chứng kiến hai ngày sau sự kiện này bao gồm một bộ juban mặc thêm, bên ngoài khoác hakama phủ dài cùng đôi ghệt kyahan màu chàm, đầu đeo dải băng hachimaki cùng dây thắt quanh kimono là tasuki màu trắng tinh.[29] Theo Watanabe Noboru, một võ sĩ phiên Ōmura cho biết lúc theo dõi Shinsengumi thì ông đã phát hiện ra bộ hakama màu đen mà đội viên đang mặc, đôi lúc các thành viên còn đổi sang dùng bộ jinhaori được may bằng vải len màu đen. Trong giữa trận chiến, đồng phục Shinsengumi không chỉ giúp dễ nhận diện mà còn là một mối đe dọa trực tiếp đến kẻ thù. Hiện nay, các bộ trang phục này đều có bán tại Ōmojiya Gofukuya (tiệm chuyên bán đồ truyền thống của Nhật thường treo bảng hiệu chữ to) ở Kyoto và Tokyo, nhưng theo một thuyết khác nói là chúng được bày bán ở tiệm Hishiya thuộc hãng buôn Gofuku, rất được các fan hâm mộ mọi giới tìm đến thường xuyên.
Lúc chiến đấu và tuần tra thì Shinsengumi được trang bị các dụng cụ bảo hộ gồm mũ sắt (hachigane), bao tay sắt (kote) và áo giáp lưới sắt bọc phần thân người (kusarikatabira). Vũ khí chính mà các thành viên được phép mang theo chỉ có kiếm (katana) với thương (yari). Cục trưởng Kondō Isami thì ưa thích mang theo thanh đả đao (uchigatana) cùng tấc và kiếm ngắn (wakizashi) bên mình. Phó Cục trưởng Hijikata Toshizō cũng sử dụng thanh katana gồm hai loại là Horikawa Kunihiro dài 1 thước 9 tấc 5 phân và Izuminokami Kanesada, lưỡi gươm dài khoảng 2 thước 8 tấc. Ngay sau khi đại bại trước quân tân chính phủ tại trận Toba Fushimi, Hijikata được Phiên Aizu cấp cho 2000 ryō đã cho bổ sung những trang bị quân đội kiểu mới của phương Tây nhằm thay thế những loại vũ khí truyền thống của các võ sĩ.[27]
Cờ đội có màu đỏ, nhuộm thêm chữ "Thành" "誠" (nghĩa là thật thà, thành thật) màu vàng, ở giữa có thêm chút màu trắng, đồng phục của cả đội đều được may bằng chất liệu Dandara, nhằm phân biệt với thường dân. Chữ "Thành" "誠" được mọi người chú ý nhờ nằm ở giữa cờ và dễ đu đưa lá cờ, có vẻ như đó là bí mật cho lý do khi nhìn vào chữ "Thí" "試" trong "試衛館" (Thí Vệ Quán) của thân sinh Kondō Isami. Nói lên tham vọng của Hijikata và là ý nghĩa to lớn cho sự tồn tại của phái Kondō Isami. Ngoài cờ hiệu chính của đội, còn lại tổng cộng đội có tất cả sáu loại cờ khác nhau. Ngoài ra, nó còn là vật đại diện cho đội, nhằm khủng bố, uy hiếp tinh thần kẻ địch. Lá cờ đội hiện nay cùng bộ quần áo cũ đang được phục chế như một món đồ đặc biệt, được làm bằng cô tông và bán ra tại tiệm Takashima ở Nhật Bản.
Ngay từ khi mới thành lập ban đầu thì dù được chính quyền tài trợ nhưng Shinsengumi đã vấp phải không ít khó khăn liên quan đến vấn đề kinh phí hoạt động. Do đó người bảo trợ cho Shinsengumi là Satō Hikogorō đã kêu gọi giới thương gia cùng góp tiền chung nhằm đảm bảo nguồn kinh phí hạn hẹp để duy trì sinh hoạt hàng ngày cùng nguồn quỹ chi dùng cho công vụ riêng biệt của cả đội.[30]
Shinsengumi dưới thời phụng sự Shugo ở Kyoto, việc chi trả đều lấy từ nguồn công quỹ của phiên Aizu, riêng các đội viên thì được Mạc Phủ trả lương chính thức. Theo cuốn Shinsengumi Nagakura Shinpachi (sách tư gia năm Showa thứ 2) cho biết thì lương tháng được phân chia như sau: cục trưởng 50 ryō, phó cục trưởng 40 ryō, phó cục trưởng trợ cần 30 ryō, đội viên thông thường 10 ryō, trên thực tế số tiền này có khả năng cao hơn nhiều.[31] Ngoài ra, nhóm còn được nhận số tiền khen thưởng mỗi khi ra quân hoàn thành nhiệm vụ được giao phó.
Nhằm kiểm soát chặt chẽ và chỉ huy toàn bộ đám lãng sĩ ô hợp trở thành một tập đoàn lớn mạnh đi kèm với thứ kỷ luật nghiêm ngặt, Shinsengumi đã chế định ra một loại nội quy được truyền tụng là cực kỳ tàn khốc, mà dân gian hay gọi là Pháp độ trong Cục (Cục Trung Pháp Độ). Tuy nhiên, nội quy được cả nhóm vận dụng một cách triệt để đến mức bị coi là quá khắc nghiệt, đội viên nào vi phạm không kể chức vụ lớn nhỏ đều bị thanh trừng. Nội quy Shinsengumi được Kondō Isami của phái Shieikan và Serizawa Kamo thuộc phái Mito đề xuất thành lập vào năm 1863 kể từ khi nhóm được phiên Aizu thâu nạp dưới thời còn mang tên cũ Rōshigumi. Bị chỉ trích giống y như màn Kamifumi lúc thực hiện lời thề khi nhập môn dòng kiếm thuật Tennen Rishin.
Quy định bắt đầu có hiệu lực kể từ lúc Kondō và Hijikata chuẩn bị cho tổ chức sau khi đổi tên thành Shinsengumi, chúng được ứng dụng vào lúc ám sát Itō Kashitarō. Điều một Xa rời luật lệ Samurai, nội dung có phần hơi trừu tượng, được một số nhà nghiên cứu giải thích cho đó là ý kiến cá nhân do Cục trưởng và Phó cục trưởng đưa ra.
Luật này bao gồm năm điều khoản, cấm những điều sau đây:
一、Xa rời luật lệ Samurai (士道ニ背キ間敷事)
一、Rời bỏ Shinsengumi (局ヲ脱スルヲ不許)
一、Thu lợi riêng bất chính (勝手ニ金策致不可)
一、Tự ý can dự việc tố tụng (勝手ニ訴訟取扱不可)
一、Tự tiện giao chiến cá nhân (私ノ闘争ヲ不許)
Hình phạt cho việc phá luật là tự thực hiện seppuku
Thêm nữa, Shisengumi có những điều luật sau:
Câu đáng chú ý nhất là: "Nếu một thành viên của Shinsengumi giao chiến với một người lạ, dù có phải là nhiệm vụ hay không, nếu anh ta bị thương và không thể giết được kẻ địch, không cho phép anh ta chạy, thậm chí trong trường hợp bị thương ở lưng, cũng vẫn phải mổ bụng tự sát." Hijikata ép họ phải tuyệt đối tuân thủ luật này để làm cho nhóm phản ảnh rõ nét tư tưởng võ sỹ đạo, và tạo ra sự sợ hãi trong nhóm theo đó họ sẽ tuyệt đối chấp hành mệnh lệnh của Hijikata và Kondo. Những điều lệ này là lý do chính tại sao họ lại mạnh và đáng sợ đến vậy, gồm hàng trăm tay kiếm chuyên nghiệp, trung thành vô hạn và giết người không ghê tay. Khá ít thành viên bị ép phải mổ bụng tự sát hay bị giết vì làm gián điệp.
Năm điều khoản được biết đến như trên do học giả Shimozawa Kan giới thiệu trong tác phẩm nổi tiếng của ông là Tân Tuyển tổ thủy mạt ký (Shinsengumi shimatsuki), các nguồn sử liệu cùng thời đều tỏ ý nghi ngờ về tính xác thực của các điều khoản này mà chho đến hiện tại vẫn chưa tìm ra bất kỳ chứng cứ nào đủ sức thuyết phục giới sử học chính thống. Tuy nhiên, trong bài ký sự của tờ Otaru Shinbun căn cứ vào lời ghi chép nội dung của Nagakura Shinpachi vào năm Taisho thứ 2 (1913), cho biết ngoại trừ điều thứ năm Tự tiện giao chiến cá nhân ra thì không có tên gọi Pháp độ trong Cục, cũng không thấy nhắc đến Cấm lệnh và Pháp lệnh. Vì thế, tên gọi của 5 điều luật Pháp độ trong Cục như trên, đặc biệt có không ít người đoán rằng có khả năng Shimozawa Kan đã chuyển thể và pha trộn từ danh xưng Pháp độ trong Quân mà định thành Pháp độ trong Cục.
Đã có 45 thành viên chết trong các cuộc xung đột nội bộ Shinsengumi vào 5 năm trước khi xảy ra trận Toba Fushimi.[32] Phần lớn đều bị ám sát và mổ bụng trong các cuộc thanh trừng và đấu tranh nội bộ, thế nhưng chỉ có sáu người chết trong các trận giao chiến với những chí sĩ đảo Mạc.[33] Đa phần Shinsengumi thường ra tay giết hại những người đồng đội hơn là tiêu diệt kẻ địch thực sự.[34]
Matsumoto Jun là ngự điển y (bác sĩ thời Edo) của thủ đầu (tương đương chức chủ tịch) Sở Y học Tây dương Mạc Phủ (hoặc gọi là Bệnh xá Tây dương Mạc Phủ), từng làm việc tại trạm quân y của quân đội Mạc Phủ trong chiến tranh Mậu Thìn. Lúc đầu ông nhận lời mời của Kondō Isami đến tiến hành khám bệnh và điều trị cho các đội viên trong nhóm. Chính nhờ lời khuyên của Matsumoto đã giúp Kondo cải thiện vấn đề vệ sinh ở trụ sở của Shinsengumi. Ngoài việc buộc các đội viên phải dành thời gian để làm vệ sinh toàn bộ trụ sở ra thì Kondo còn tận tình chuẩn bị riêng một phòng bệnh cho Matsumoto đến khám chữa bệnh định kỳ. Bên cạnh đó, một thành viên khác là Yamazaki Susumu cũng học lóm được phương pháp khâu vết thương từ Matsumoto.
Ngoài ra, Matsumoto cũng khuyến khích việc sử dụng đồ ăn dư thừa để nuôi gà và heo, nhằm thúc đẩy việc nuôi heo, ông đã đưa lứa heo con từ Kobe lên trụ sở của Shinsengumi đóng ở chùa Nishi Honganji, nhờ đó mà các loại thực phẩm mới được đưa vào là thịt heo và trứng gà đã giúp cải thiện bữa ăn cho các đội viên. Về sau ông giải nghệ làm bác sĩ ở khu Kiyacho và truyền lại cho đệ tử là Minamibu Seiichi kế nghiệp.
Đứng đầu Shinsengumi là Cục trưởng, kế đến là Phó Cục trưởng (có nhiệm vụ trợ lý kiêm cố vấn), dưới thì lập các chức vụ phụ trách gồm Trợ thủ phó cục trưởng, [[Mật thám|giám sát viên (mật thám), khám định viên (kế toán). Trợ thủ phó cục trưởng là Đội trưởng chỉ huy các đội viên thông thường. Cả nhóm chia thành mười đội, đội ngũ nhân viên trước sau gồm 10 người. Dưới Đội trưởng lập thêm Ngũ trưởng. Biên chế tổ chức của Shinsengumi là chế độ một người khác với các tổ chức thời Edo dựa theo nguyên tắc chế độ số nhiều của chức vụ, tuy bị chỉ trích là chịu ảnh hưởng của quân chế kiểu Tây.
Thực đơn
ShinsengumiLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Shinsengumi